Jinekolojik Ultrasonografi
Ultrason jinekoloji yani kadın hastalıkları alanın da vazgeçilmez bir görüntüleme yöntemidir. Çok çeşitli kullanım alanları vardır. Hem abdominal (karından) hem transvajinal (vajina yoluyla) yapılan ultrason sık kullanılır.
Jinekolojik ultrason ile rahim, yumurtalıklar ve alt karın organları değerlendirilir.
Abdominal Ultrasonografi
Bekar hastalarda vajinal yol uygun olmadığı için sadece transabdominal ultrason yapılır. Bunun için hastanın idrara sıkışık olması gerekir. Dolu mesane akustik bir pencere görevi yapıp iç genital organların daha net görülmesini sağlar.
Transvajinal Ultrasonografi
Transvajinal ultrasonla yapılan muayenede hastanın sıkışması gereksizdir, hatta mesanenin tamamen boşaltılması istenir. Vajinal yolda iç genital organlar daha yakın olduğundan alınan görüntüler çok daha net ve yol göstericidir. Yalnızca, pelvisdışına çıkmış büyük kitlelerde vajinal ultrason yetersiz kalabilir bu durumda hastada her 2 yöntemle de ultrason yapılabilir.
Jinekolojide ultrasonun kullanım alanları:
Rahim (uterus) ve rahim ağzı (serviks) ile ilgili:
- Rahmin boyutları ve yapısı, homojen olup olmadığı değerlendirilebilir.
- Myomlar varsa boyutları ve yerleşim yerleri belirlenebilir.
- Endometrium (rahmin en iç tebakası) değerlendirilebilir, kalınlığı ölçülebilir, polip benzeri yapılar varsa bunlar görüntülenebilir.
- Endometriumun ve uterus içerisinin daha net değerlendirilmesi için transvajinal ulrason eşliğinde rahim içerisine sıvı verilerek salin infüzyon sonografi (sis) yapılabilir.
- Konjenital (doğuştan) olan rahime ait anomaliler ve şekil bozuklukları değerlendirilebilir.
- Rahim içerisindeki spiral gözlenebilir, konumu değerlendirebilir.
- Rahim ağzına ait nabothi kistleri, iyi huylu ve kötü huylu kitleler görülebilir.
Yumurtalıklar (overler) ile ilgili:
- Yumurtalıkların boyutu ölçülebilir.
- Yumurtalıklarda bulunan kistlerin boyutu, yapıları, içlerini dolduran sıvı ve katı bölümlerin özellikleri değerlendirilebilir.
- Doppler ultrason ile yumurtalıklardaki kistlerin kan akım özellikleri, iyi huylu-kötü ayrımına yardımcı olabilir. Torsiyone over tanısında faydalı olabilir.
- Yumurtalıklarda antral follikül denen küçük yumurtaların sayımı over fonksiyonu ve infertilite değerlendirilmesine katkı sağlayabilir.
- Yumurtlama tedavisi alan veya almayan hastalarda yumurtanın büyümesinin takibi ve yumurtalama zamanının yaklaştığı değerlendirilebilir.
- Yumurtalıklara ait iyi huylu ve kötü huylu kitleler izlenebilir.
Tüpler (fallop tüpleri) ile ilgili:
- Tüplerde yerleşmiş bir dış gebeliğin tanınmasında özellikle transvajinal ultrason çok değerlidir.
- Hidrosalpenks (tüplerin sıvı ile dolmuş olması) varlığı saptanabilir.
- Piyosalpenk (tüplerin iltihap ile dolu olmsı) varlığı saptanabilir.
Pelvis (alt karın) ile ilgili:
- Pelviste yani karnın rahim ve yumurtalıkların bulunduğu alt kısmında bulunan sıvı ve kitleler ultrasonda görülebilir.
- Pelviste bulunan organlardan (rahim, yumurtalık, barsaklar, tüpler..) kaynaklanan kitleler izlenebilir.
- Bazı kitlelerden veya kistlerden ultrason eşliğinde iğne ile sıvı alınabilir.
